Uczestnictwo we Mszy Świętej

Wierni należący do naszego duszpasterstwa oraz wszyscy uczestniczący w celebracji mszy zachowują porządek ustalony w przestrzeni kościoła i dbają wraz z duszpasterzem o zachowanie go przez wszystkich obecnych. W mszach celebrowanych jako recytowane kapłanowi odpowiada tylko ministrant lub w przypadku jego nieobecności tylko jedna osoba z ludu. Wszyscy pozostali zachowują milczenie poza wspólnie recytowanym: Domine non sum dignus… oraz Modlitwami przepisanym przez papieża Leona XIII.

Odpowiedni strój

Do kościoła można wejść tylko w stosownym stroju: zakryte powinny być ramiona, plecy, brzuch, dekolt. Spodnie należy ubierać długie, a sukienki i spódnice winny sięgać poza kolana. Nie zwiedzamy kościoła podczas sprawowania liturgii.

Rodzice z dziećmi

Celebracja i uczestnictwo wymaga skupienia oraz ciszy w poczuciu świętości sprawowanego misterium. Stąd rodzice z dziećmi, które w jakikolwiek sposób mogą przeszkadzać: wiercą się, rozmawiają, krzyczą oraz z wózkami, nie siadają w ławkach pomiędzy innymi uczestnikami liturgii. Akustyka kościoła mocno wzmaga dźwięk bez względu na zajmowane miejsce w jego przestrzeni. Należy udać się od początku do kapitularza przy zakrystii (po lewej stronie ołtarza).

Trzeba mieć na uwadze również własny pożytek duchowy, aby uczestnictwo rodziców było najbardziej świadome, owocne i czynne. Jeśli dzieci w pewnych okresach swojego życia są bardzo hałaśliwe lub niesforne trzeba rozdzielać swoją obecność na niedzielnej mszy w różnym czasie, aby zadośćuczynienie niedzielnemu obowiązkowi uczestnictwa nie było tylko fizyczną obecnością, a dziecko pozostało w domu pod opieką jednego rodzica. Prawo Kościoła wychodząc naprzeciw różnym życiowym okolicznościom mówi o ważnych powodach, dla których nieobecność na niedzielnej Mszy św. jest usprawiedliwiona. Powyższa okoliczność może niekiedy spełniać warunek dyspensy i nie stwarza zaniedbania powodującego grzech ciężki. 

Zasady przyjmowania Komunii Świętej

Komunię św. przyjmujemy godnie: na klęcząco i do ust (na język), przy balaskach. Komunia św. nie jest udzielana na rękę!

Kapłan układa Hostię na języku (nie wrzuca do ust). Wstrzymujemy oddech, by Hostia nie przywarła do palców kapłana (także racja higieny). W tym czasie pozostajemy w bezruchu (nie poruszamy głową i ciałem). Nie czynimy znaku krzyża przed, ani po przyjęciu Komunii św. Głowę należy unieść lekko ku górze, otworzyć usta, język wystawić na dolną wargę. Nie odpowiadamy również „Amen”, ponieważ słowo to należy do całej formuły jaką wypowiada tylko kapłan.

Postawy wiernych podczas celebracji

W mszach śpiewanych i czytanych nie należy wzorować się postawami ministrantów czy kapłana, które w wielu przypadkach odbiegają od postaw wiernych uczestniczących w liturgii.

MSZA ŚPIEWANA

Aspersja – wierni stoją.

Na wejście – wierni stoją.

Podczas uroczystego wejścia wierni zwracają się ku procesji podążającej do ołtarza.

Introit i Kyrie – wierni klęczą.

Gloria – wierni stoją.

Oracja – wierni stoją (w niektóre dni klękamy na dany znak).

Lekcja – wierni siedzą.

Graduał, Tractus, Alleluja – wierni siedzą.

Ewangelia – wierni stoją.

Kazanie – wierni siedzą.

Credo – wierni stoją.

Ofiarowanie darów – wierni siedzą.

Orate fratres – wierni siedzą.

Prefacja – wierni stoją.

Sanctus – wierni klęczą.

Przeistoczenie i podniesienie – wierni klęczą.

Pater noster – wierni stoją.

Agnus Dei – wierni klęczą.

Pieśń na Komunię – wierni siedzą lub klęczą.

Oracja (Pokomunia) – wierni stoją (w niektóre dni klękamy na dany znak).

Ite, Missa est – wierni stoją.

Na Błogosławieństwo – wierni klękają i wstają.

Ostatnia Ewangelia – wierni stoją (przyklękając razem z kapłanem).

Antyfona i Pieśń na zakończenie – wierni stoją.

MSZA CZYTANA

Na wejście – wierni stoją.

Przez całą mszę wierni klęczą za wyjątkiem:

Lekcja – wierni mogą usiąść.

Ewangelia – wierni stoją.

Ostatnia Ewangelia – wierni stoją (przyklękając razem z kapłanem).

Modlitwy papieża Leona XIII – wierni klęczą.

Wyjście kapłana – wierni stoją.

Wybrane fragmenty Instrukcji Świętej Kongregacji Obrzędów o Muzyce sakralnej i liturgii (1958) według wskazań Encyklik Papieża Piusa XII Mediator Dei (1947) i Musicæ Sacræ (1955)

Liturgia święta stanowi całkowity publiczny kult mistycznego Ciała Jezusa Chrystusa, mianowicie Głowy i członków. Dlatego też czynnościami liturgicznymi są te czynności święte, które z ustanowienia Jezusa Chrystusa lub Kościoła i w ich imieniu wykonują osoby wyznaczone prawem, według ksiąg liturgicznych zatwierdzonych przez Stolicę Świętą, dla oddania należnej czci Bogu, Świętym i Błogosławionym. Inne czynności święte odbywające się czy to w kościele, czy poza nim, także w obecności kapłana, a nawet pod jego przewodnictwem, noszą nazwę nabożeństw.

Ofiara Mszy św. jest aktem kultu publicznego, oddawanego Bogu w imieniu Chrystusa i Kościoła, bez względu na to w jakim miejscu i w jaki sposób ją się odprawia. Dlatego należy unikać nazwy Msza prywatna.

Są dwa rodzaje mszy: Msza śpiewana (in cantu) i Msza czytana. Msza nazywa się śpiewana, jeżeli kapłan odprawiający śpiewa te części, które powinien śpiewać według rubryk; w przeciwnym razie nazywa się Mszą czytaną. Msza śpiewana, jeśli odprawia się ją z udziałem diakona i subdiakona, nosi nazwę Mszy uroczystej (solemnis), jeśli zaś odprawia się ją bez asysty nazywa się Mszą śpiewaną (cantata).

Pewne ogólne zasady dotyczące udziału wiernych

Msza z natury swojej wymaga, by wszyscy obecni, we właściwy sobie sposób w niej uczestniczyli. Uczestnictwo to winno być przede wszystkim wewnętrzne. Dokonuje się ono przez pobożną uwagę umysłu i uczucia serca, przez które wierni mają się łączyć jak najściślej z Najwyższym Kapłanem i z Nim i przez Niego składać Ofiarę i razem z Nim siebie ofiarowywać. Uczestnictwo obecnych stanie się pełniejsze wtedy, gdy do uwagi wewnętrznej dołączy się także udział zewnętrzny, wyrażający się w czynnościach zewnętrznych, mianowicie w postawie ciała (klękanie, stanie, siadanie), czynnościach obrzędowych, przede wszystkim zaś w odpowiedziach, modlitwie i śpiewie. Czynne uczestnictwo w stopniu doskonałym osiąga się wtedy, gdy dołącza się uczestnictwo sakramentalne, mianowicie gdy obecni wierni komunikują nie tylko przez duchowe pragnienie, lecz także przez sakramentalne przyjęcie Eucharystii, aby otrzymać obfitsze owoce Najświętszej Ofiary.

Uczestnictwo wiernych w mszach śpiewanych

Wyższą formą odprawiania Najświętszej Ofiary jest Msza uroczysta, w której połączona okazałość ceremonii, asysty i muzyki sakralnej uzmysławia wspaniałość Bożych tajemnic i prowadzi dusze obecnych do pobożnej kontemplacji tych tajemnic. Starać się więc należy, by wierni należycie doceniali ten sposób odprawiania, odpowiednio w nim uczestnicząc.

Czynny udział wiernych we Mszy św. uroczystej może się odbywać trójstopniowo:

a) Pierwszy stopień mamy wówczas, gdy wszyscy wierni śpiewają odpowiedzi liturgiczne: Amen; Et cum spiritu tuo; Gloria tibi, Domine; Habemus ad Dominum; Dignum et iustum est; Sed libera nos a malo; Deo gratias; Należy dołożyć wszelkich starań, by wszyscy wierni na całym świecie umieli śpiewać powyższe odpowiedzi liturgiczne.

b) Drugi stopień mamy wtedy, gdy wszyscy wierni śpiewają także części z Ordinarium Missæ, mianowicie: Kyrie eleison; Gloria in excelsis Deo; Credo; Sanctus – Benedictus; Agnus Dei. Trzeba się starać, by wierni umieli śpiewać te stałe części; zwłaszcza według prostszych melodii gregoriańskich. Jeśli nie można śpiewać wszystkich części, wszyscy wierni mogą śpiewać łatwiejsze z nich, jak Kyrie eleison; Sanctus – Benedictus; Agnus Dei; natomiast Gloria in excelsis Deo oraz Credo niech śpiewa zespół śpiewaków (schola cantorum).

c) Trzeci stopień osiąga się wreszcie, gdy wszyscy uczestnicy tak są wyćwiczeni w śpiewie gregoriańskim, że mogą śpiewać także części zmienne Mszy św. Należy kłaść nacisk na to, by pełne uczestnictwo w śpiewie praktykowano zwłaszcza w społecznościach zakonnych i seminariach.

Należy też wysoko cenić Mszę Śpiewaną, która choć pozbawiona pełnej wspaniałości obrzędów zdobna jest pięknem śpiewu i muzyki sakralnej. W niedzielę i święta Msza parafialna lub główna winna być śpiewana. To, co powiedziano w poprzednim numerze o uczestnictwie wiernych we Mszy uroczystej, odnosi się także do Mszy śpiewanej.

Uczestnictwo wiernych w mszach czytanych

Pierwszy sposób uczestniczenia wiernych we Mszy czytanej istnieje wtedy, gdy każdy uczestniczy na własną rękę, czy to wewnętrznie, śledząc pobożnie główne części mszy, czy też zewnętrznie, według różnych przyjętych zwyczajów miejscowych. Godnymi pochwały w tym względzie są zwłaszcza ci, którzy mając w ręku mszalik dostosowany do ich poziomu, modlą się razem z kapłanem tymi samymi słowami Kościoła.

Drugi sposób uczestnictwa polega na tym, że wierni biorą udział w Ofierze Eucharystycznej modląc się i śpiewając wspólnie. Należy postarać się o to, aby modlitwy i śpiewy jak najbardziej odpowiadały poszczególnym częściom mszy [zachowywać należy ciszę w odpowiednich momentach].

Wreszcie trzeci i to doskonalszy sposób osiąga się wtedy, gdy wierni liturgicznie odpowiadają celebransowi, prowadząc z nim jak gdyby dialog i wypowiadając głośno części, które do nich należą.